Kaynak: Sağlık Bakanlığı. "Bebek ve çocuk izlem protokolleri." (Ertem IO, 2006. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Gelişimsel Pediatri)
1-3 Ay
Anlatım dili
Kucaklandığında rahatlar
Mutluluk, huzursuzluk, açlık durumunda farklı sesler çıkarır
Alıcı dil
Sese tepki verir, dinler, bakar
Hareket
Yüzüstü başını kaldırır
Yüzüstü başını çevirir
Sağ, sol kol ve bacaklarını eşit oynatır
Ellerini çoğunlukla açık tutar
İlişki
Karşısındakinin yüzüne bakar ve hareketlerini izler
Karşılıklı gülümser
Oyun
Oyunlara hareketlenir, karşılık verir
4-5 Ay
Anlatım dili
Gülmeye ek olarak mutluluk, heyecan, istek gibi duygularını yüz ifadesi ile gösterir
Aa, uu sesleri çıkarır
Kahkaha atar
Alıcı dil
Konuşulduğunda dinler, ağıza bakar
Konuşulduğunda seslerle karşılık verir
Hareket
Başını dik tutar
Yüzüstü başını 90° kaldırır
Ellerini açık tutar
Kollarını istediği nesneye doğru hareket ettirerek uzanır
Ellerini birleştirir
İlişki
Uzun süreli, anlamlı göz teması kurar
Heyecanını, huzursuzluğunu yüz ifadesi ile belirtebilir
Karşılıklı ilişki kurmak istediğini bakarak, gülerek, uzanarak gösterir
Oyun
Oynandığında sesler çıkarır
Oyuncaklara uzanır ve yakalar
Oyuncakları ağzına götürür
6-7 Ay
Anlatım dili
"Agular", sesli harfler ile sessizleri birleştirir (ga, da, bı gibi)
Hareket
Destekle oturur
Bacaklarına ağırlık verir, basar
Elleriyle uzanır
Oyuncakları ya da nesneleri tutar
İlişki
Annesini ve yakın bakım veren kişileri tanıdığını yüzlerine bakarak, gülerek, kendi isteğiyle uzanarak belli eder
Oyun
Ellerine bakar
Nesneleri sallar
Cee oyununa şaşkınlıkla tepki verir
8-10 Ay
Anlatım dili
"Da-da" gibi heceleri birleştirir
Bir şeyi istediğini heyecanlanarak, gülerek; istemediğini kendini geriye atarak, başını sallayarak anlatır
Alıcı dil
Mama, hayır gibi sık tekrarlanan basit sözcükleri anladığını gösterir
Annesinden ayrıldığında tepki verebilir, kavuşunca rahatlar
Yabancılarla endişe, sakınma, çekinme ya da korku ile yadırgayabilir (yadırgama olmasa da yabancıyı fark ettiğini gösterir)
Oyun
Oyuncakları/nesneleri merakla araştırır
Oyuncakları/nesneleri atar, vurur
Oyuncakları/nesneleri arar
Kendisi saklanır, Cee oynar
Taklit eder (örn: el sallar)
11-13 Ay
Anlatım dili
Bir anlamlı sözcük söyler
İstediklerini eliyle işaret ederek gösterir
Alıcı dil
Tanıdığı kişi ve nesnelerin adını, gitti, ver, gel, al gibi sözcükleri anlar
Hareket
Elleriyle bir yere tutunup ayağa kalkar
Tutunmadan anlık ayakta durur
Oyuncaklara/nesnelere tutunarak adımlar(sıralar)
Küçük cisimleri tutarken işaret parmağını “kıskaç” gibi kullanır
İlişki
Yakınlık, mutluluk, merak, isteme, karşı gelme, öfke, korku, çekinme gibi pek çok duygusunu gösterebilir (örn: anneye sarılır, öper, oyuncağa birlikte bakar, yabancı ortamda ona tutunabilir, arkasına saklan bilir)
Oyun
Kap-kacak vurur, doldurur, boşaltır
Oyuncakların/nesnelerin nasıl işlediğini araştırır
Kendine bakım
Parmaklarını kullanarak kendini besler
14-16 Ay
Anlatım dili
“Anne, baba, mama”dan başka bir anlamlı sözcük söyler
İstediklerini parmağıyla işaret ederek gösterir
Alıcı dil
“Ayakkabılarını getir” gibi basit komutları anladığını gösterir
“Anne nerede?” gibi basit soruları anlar
Veda eder, el sallar
Hareket
Yardımsız yürür
Parmaklarını kullanarak nesneleri araştırır
İlişki
Duygularını gösterir (örn: anneye sarılır, öper, oyuncağa birlikte bakar, yabancı ortamda eteğine tutunabilir, arkasına saklanabilir)
Yakınlarının davranışlarını taklit eder
Oyun
Kap-kacak vurur, doldurur, boşaltır
Oyuncakların/nesnelerin nasıl işlediğini araştırır
Kendine bakım
Parmaklarını kullanarak kendini besler
17-19 Ay
Anlatım dili
En az 3 anlamlı sözcük kullanır
Anlattıklarının çoğunu ailesi anlayabilir
Alıcı dil
Tek basamaklı pek çok komutu anlar(örn: “ayakkabını getir”, “topunu al”, “suyunu iç”, “kapıyı aç” gibi)
Anlatılan kısa bir olayı/öyküyü dinler
Hareket
Topa tekme vurur
Kalem/çubukla, kağıt ya da toprak üstünde çizgi çizer
Küçük iki cismi(küpleri) üst üste koyar
İlişki
Kişilere özgü ilişki kurar(örn: dedesi ile gezmek, annesi ile uyumak, babası ile boğuşmak ister)
Oyun
Bebek/başkasını besleme, araba sürme, ata binme gibi en azbir duygu düşünce, konuyu aktaran hayal oyunları kurar
Sevdiklerini oyunlara katar
Kendine bakım
Parmaklarını kullanarak kendini besler
20-24 Ay
Anlatım dili
Altı anlamlı sözcüğü vardır
“Su ver” gibi iki sözcüklü cümle kurar
Söz ve işaret kullanarak istediklerinin çoğunu ailesine anlatır
Yabancılar söylediklerinin bir kısmını anlar
Alıcı dil
“Anne evde mi?” gibi basit sorulara yanıt verir
Hareket
Merdivenlerden tutunarak çıkar
Kalemi ucundan tutar
İlişki
Kişilere özgü ilişki kurar(örn: dedesi ile gezmek, annesi ile uyumak, babası ile boğuşmak ister)
Oyun
Bebek/başkasını besleme, araba sürme, ata binme gibi en azbir duygu düşünce, konuyu aktaran hayal oyunları kurar
Sevdiklerini oyunlara katar
Kendine bakım
Tabak, çatal, kaşık, bardak kullanır
Yelek/hırka/ceketini yardımsız çıkarabilir
25-36 Ay
Anlatım dili
Çoğullu, özneli, üç-dört sözcüklü cümle kurar
Söylediklerinin çoğu anlaşılır
Birçok istek, duygu, düşüncesini sözle ifade eder
Alıcı dil
Çoğu nesnenin ismini, üstünde, altında, yanında gibi kavramları anlar
İki basamaklı komutları anlar (örn: ayakkabını getir, ceketini giy; topu dolaptan al, sepete koy gibi)
Hareket
Yerinden sıçrar, atlar
Kalemi ucundan parmak uçları ile tutar
Üst üste dizerek yüksek kule yapar
İlişki
İlişki istediğinde ve istemediğinde sözle ifade eder, çağırır (anne gel, cici;git, yapma)
Yeni kişilere, çocuklara ilgi gösterir, ilişki kurmak ister
Oyun
Hayal oyunları birkaç ardışık konuyu içerir (örn: araba sürme, yarıştırma; bebek besleme, uyutma)