Bebek ve Çocuklarda Büyümenin Değerlendirilmesi

Doğum tarihine göre çocuğunuzun büyümesini sorgulayın 
Ölçümler nasıl yapılmalı? 

Persetil nedir?

Persentil değeri, çocuğunuzun büyüme durumunu toplumdaki diğer çocuklarla kıyaslamaya yarayan bir rakamdır. Örneğin çocuğunuzun boy persentili 35 olsun. Bu rakam, çocuğunuzla aynı yaştaki 100 çocuk içerisinde çocuğunuzun boyunun en kısadan en uzuna doğru 35.sırada olduğunu gösterir.

Çocuğum kısa boylu mu?

Kısa boy, boy uzunluğunun aynı takvim yaşı ve cinsiyetteki bireylere göre 3 persentilin altında olması olarak tanımlanır. Bu çocuklar için daha detaylı bir değerlendirme yapılması genellikle gereklidir. Çocuğun büyüme hızının belirlenmesi, büyüme hızı yavaş olan çocukların bir uzman tarafından erken dönemde görülmesi uygun bir yaklaşım olur. 3 persentilin üzerindeki çocuklar için boy persentilinde ilerleyici düşüşler, vücudunda şekil bozuklukları ya da altta yatan başka bir hastalık gibi ek endişeler bulunmadıkça ileri değerlendirme genellikle gerekmez. Boy kısalığının 2 yaş üzerinde en sık gözlenen nedenleri ailesel boy kısalığı ve yapısal büyüme gecikmesidir. Bu iki neden normal büyüme olarak değerlendirilir.

Kısa boylu olan çocuğun değerlendirilmesinde amaç bu duruma neden olabilecek hastalıkların ortaya çıkarılmasıdır. Bunlar arasında genetik hastalıklar(ör,Turner sendromu), barsak hastalıkları(ör, inflamatuvar barsak hastalığı), hormonal bazı bozlukluklar(ör, büyüme hormonu eksikliği) ya da altta yatan bir başka sistemik hastalık sayılabilir.

Büyüme hızı nedir?

Çocukların çoğu genetik olarak belirlenmiş bir büyüme eğrisini takip ederek büyürler. Büyüme hızı, en az 6 aylık arayla yapılmış ölçümler sonucunda elde edilen boydaki uzama mikarıdır. Boy kısalığı değerlendirmesinde çok önemlidir. Büyüme hızının düşük olması durumunda büyüme yetersizliğinden bahsedilir.

Büyüme yetersizliğinin olası olduğu durumlar:

  • Çocuğun bulunduğu büyüme eğrisinden 2 ana persentil eğrisi düşmesi (Büyüme cetvellerinin çoğunda 3-10-25-50-75-90-97 olmak üzere 7 ana persentil eğrisi bulunur. 75. persentilde iken 10. persentile düşülmesi durumunda 50. ve 25. olmak üzere iki ana persentil eğrisi düşülmüş olur). Sadece tek ölçümle değerlendirilen ve 25. persentilde bulunan bir çocuk, o andaki büyümenin değerlendirilmesi ile “normal” olarak değerlendirilir. Aynı çocuk, büyüme hızına göre izlenirken daha önceki ölçümü 90 persentil ise “büyüme yetersizliğinden” bahsedilir.
  • Ya da çocuğun aşağıdaki büyüme hızlarından daha yavaş büyümesi
    • 2-4 yaş arası senelik 5.5 cm’den daha az büyümesi
    • 4-6 yaş arası senelik 5 cm’den daha az büyümesi
    • 6 yaş – ergenlik
      • Erkeklerin senelik 4 cm’den daha az büyümesi
      • Kızların senelik 4.5 cm’den daha az büyümesi

Kemik yaşı nedir?

Kemik yaşı, sol elin ve el bileğinin röntgeninin bir uzman tarafından yorumlanması ile elde edilir. Boy uzunluğu hakkında daha doğru bir değerlendirme sağlar. Örneğin 8 yaşında ve 117 cm olan bir erkek çocuğun kemik yaşı 6.5 yaşı gösteriyor olsun. Bu çocuk takvim yaşına göre 3 persentilin altında iken kemik yaşına göre 35 persentildir ve bu durumda daha çok yapısal büyüme gecikmesi düşünülür.

Hedef boy nedir?

Hedef boy, çocuğun anne ve babasının boy uzunluklarını da hesaba katarak çocuğun genetik potansiyelini de değerlendiren bir ölçüdür. Bir formül vasıtasıyla anne ve babanın boy uzunlukları kullanılarak çocuğun erişkinlikteki beklenen boy uzunluğu hesaplanır. Büyüme cetvelinden çocuğun izlemlerinde takip ettiği boy persentilinin 18-20 yaşındaki karşılığı bulunur. Bu değer ve formülle hesaplanan beklenen boy uzunluğu karşılaştırılarak çocuğun genetik potansiyeline göre boy uzunluğu değerlendirilir. Eğer büyüme gecikmesi varsa değerlendirme kemik yaşı kullanılarak yapılır.

Çocuğum zayıf mı?

Kilo duraksaması, büyüme duraksaması olarak da adlandırılan gelişim yetersizliği, daha çok uygun kilo alımının olmamasına işaret eden bir terimdir. Allta yatan neden hemen her zaman uygun beslenmenin olmayışıdır. Çok çeşitli tıbbi ve psikososyal faktörler yetersiz beslenmeye neden olabilir. Yetersiz besin alımı, iştah azalması ya da çok miktarda yemeye engel olan durumlar, besinlerin barsaklardan yetersiz emilimi ya da besin ihtiyacının artması bu faktörlere örnek olarak verilebilir.

Gelişim yetesizliği, yaşa(erken doğum söz konusu ise düzeltilmiş yaş) ve cinsiyete göre vücut ağırlığının 3 persentilin altında olması ve kilo alım hızının yeterli olmaması olarak tanımlanabilir. Bununla beraber gelişim yetersizliği için başka tanımlar da mevcuttur:

  • Birden fazla ölçümde yaşa(erken doğum söz konusu ise düzeltilmiş yaş) göre vücut ağırlığı persentilinin 3’ün altında olması.
  • Boya göre vücut ağılığının 10 persentilin altında olması
  • Çocuğun bulunduğu vücut ağırlığı eğrisinden 2 ana persentil eğrisi düşmesi (Büyüme cetvellerinin çoğunda 3,10,25,50,75,90,97 olmak üzere 7 ana persentil eğrisi bulunur. 75. persentilde iken 10. persentile düşülmesi durumunda 50. ve 25. olmak üzere iki ana persentil eğrisi düşülmüş olur)
  • Yaşa göre beklenen günlük kilo alımının yetersiz olması. Normal değerler:
    • 0-3 ay arası: Günlük 26-31 gram
    • 3-6 ay arası: Günlük 17-18 gram
    • 6-9 ay arası: Günlük 12-13 gram
    • 9-12 ay arası: Günlük 9 gram
    • 1-3 yaş arası: Günlük 7-9 gram